Tijdelijke bescherming en andere mogelijkheden om legaal verblijf in Nederland te verkrijgen voor Oekraïners

De Nederlandse regering werkt aan de invoering van maatregelen om tijdelijke bescherming te bieden aan personen die Oekraïne ontvluchten. Hoewel de precieze details en voorwaarden nog moeten worden bekendgemaakt, zijn er al verschillende maatregelen aangekondigd met betrekking tot verblijf, werkvergunningen en verblijfsaanvragen.

Lees ook deze update: Vrijstelling tewerkstellingsvergunning voor Oekraïners

Verblijf in Nederland zonder verblijfsvergunning

Oekraïense burgers met een geldig biometrisch paspoort kunnen zonder visum Nederland binnenkomen en gedurende 90 dagen in een periode van 180 dagen zonder verblijfsvergunning in het gehele Schengengebied verblijven. Het is mogelijk om een visum voor kort verblijf of de vergunningvrije termijn te verlengen tot maximaal 180 dagen. Vanwege de oorlog in Oekraïne heeft de IND aangekondigd dat het overschrijden van de termijn van 90 dagen geen gevolgen zal hebben voor Oekraïense onderdanen.

Oekraïners kunnen zich nu al inschrijven bij een gemeente in Nederland en een burgerservicenummer (BSN) krijgen. Met dit nummer is het bijvoorbeeld mogelijk om een bankrekening te openen, een Nederlands telefoonabonnement af te sluiten, een appartement te huren en kinderen in te schrijven op een openbare school. Gemeenten bieden ook noodopvang aan Oekraïense onderdanen die geen onderdak hebben. Verschillende gemeenten hebben al een speciale website voor vluchtelingen uit Oekraïne. Bijvoorbeeld:

Om in Nederland te kunnen werken – als zelfstandige of in loondienst – is op dit moment een verblijfsvergunning met arbeidsaantekening of een tewerkstellingsvergunning nodig. Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid is echter van plan Oekraïners per 1 april 2022 tijdelijk toegang tot de arbeidsmarkt te verlenen.

Richtlijn tijdelijke bescherming

Op 4 maart 2022 heeft de Raad van de Europese Unie unaniem een uitvoeringsbesluit aangenomen tot invoering van tijdelijke bescherming voor personen die Oekraïne ontvluchten als gevolg van de oorlog.

Deze tijdelijke bescherming is bedoeld om ontheemden onmiddellijke en collectieve bescherming te bieden. Zij is niet alleen van toepassing op Oekraïense onderdanen, maar in sommige gevallen ook op onderdanen van derde landen en staatlozen die voor of op 24 februari 2022 in Oekraïne verbleven en niet veilig naar hun land van oorsprong kunnen terugkeren. De tijdelijke bescherming geldt in eerste instantie voor één jaar en kan worden verlengd tot in totaal drie jaar.

De Nederlandse Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) zal binnenkort een regeling bekendmaken waarin zal worden uitgewerkt hoe het besluit van de Raad van de Europese Unie in Nederland precies zal worden uitgevoerd. Deze regeling zal betrekking hebben op:

voorwaarden voor een verblijfsvergunning
toegang tot gezondheidszorg
werk- en studie autorisatie

Verblijfsvergunning voor studie, werk of gezinshereniging

Oekraïners kunnen ook in aanmerking komen voor een verblijfsvergunning in verband met gezinshereniging, werk of studie in Nederland.

Voor een verblijfsvergunning is meestal het behalen van het basisexamen inburgering en/of het verkrijgen van een machtiging tot voorlopig verblijf (mvv) in het land van nationaliteit of rechtmatig verblijf vereist. Vanwege de oorlog in Oekraïne heeft de IND echter personen die niet terug kunnen keren naar Oekraïne vrijgesteld van deze eisen, mits zij voldoen aan de overige voorwaarden voor de verblijfsvergunning waarvoor zij een aanvraag hebben ingediend. Dit betekent dat Oekraïners in Nederland kunnen verblijven zolang hun aanvraag voor een verblijfsvergunning in behandeling is.

Gezinshereniging

Echtgenoten, ongehuwde partners en minderjarige kinderen van Nederlanders, EU-burgers of houders van een Nederlandse verblijfsvergunning met een niet-tijdelijk doel (met uitzondering van een verblijfsvergunning voor studenten) kunnen in aanmerking komen voor gezinshereniging. Alleen in zeer bijzondere omstandigheden kunnen gezinsleden buiten de gezinseenheid in aanmerking komen voor gezinshereniging. Om de gezinsband aan te tonen, moet in het algemeen een gelegaliseerde geboorteakte, huwelijksakte of een bewijs van ongehuwd zijn worden overgelegd. Als het echter niet mogelijk is om deze documenten te verkrijgen, heeft de IND al aangegeven coulant om te gaan met deze bewijsnorm en mogelijk andere documenten als alternatief toe te staan.

Voor gezinshereniging zal de hoofdpersoon die al rechtmatig verblijf in Nederland heeft, moeten aantonen dat zijn inkomen toereikend, duurzaam en zelfstandig is. Meer informatie over gezinshereniging vindt u hier. Let op: voor gezinsleden van EU-burgers gelden andere voorwaarden.

Werken in Nederland

Er zijn verschillende soorten verblijfsvergunningen voor arbeid gerelateerde doeleinden – voor arbeid in loondienst en als zelfstandige. Aan de verblijfsvergunningen voor arbeidsgerelateerde doeleinden zijn voorwaarden verbonden, bijv. salarisvereisten. Meer informatie vindt u hier.

Studeren in Nederland

Studenten die (voorlopig) zijn toegelaten tot een studie aan een universiteit of hogeschool in Nederland kunnen in aanmerking komen voor een verblijfsvergunning. De student moet zijn ingeschreven voor een voltijd dagopleiding en over voldoende middelen van bestaan beschikken om ten minste één jaar in hun levensonderhoud te voorzien. De onderwijsinstelling moet de verblijfsvergunning namens de student aanvragen.

Asiel

Vluchtelingen die Oekraïne ontvluchten kunnen in Nederland asiel aanvragen, maar voor Oekraïners is dat niet verplicht. De IND heeft een zogenaamd besluit- en vertrekmoratorium ingesteld op nieuwe en in behandeling zijnde asielaanvragen. Dit betekent dat de IND niet zal beslissen op asielaanvragen van Oekraïners en dat terugkeer naar Oekraïne niet nodig is na een negatieve beslissing. De IND zal Oekraïne gedurende 6 maanden niet als veilig land van herkomst beschouwen.

Een asielaanvraag kan worden ingediend bij het aanmeldcentrum in Ter Apel. Meer informatie over de asielaanvraagprocedure vindt u hier.

Let op: ons kantoor is niet gespecialiseerd in asielrecht. Voor vragen over asielrecht kunt u contact opnemen met een asieladvocaat.

Gezondheidszorg

Zorgkosten voor Oekraïners die zonder verblijfsvergunning in Nederland verblijven, worden betaald uit de Subsidieregeling medisch noodzakelijke zorg voor onverzekerden of uit de Regeling Medische zorg Asielzoekers (RMA). Let op: de kosten voor tandheelkundige zorg worden niet vergoed.

Oekraïners die onder de bovengenoemde regelingen vallen, hoeven medisch noodzakelijke zorg niet zelf te betalen. Als een zorgverlener om betaling van zorg vraagt, verwijzen wij u door naar het CAK (Centraal Administratie Kantoor) of de RMA (Regeling Medische zorg Asielzoekers). Deze organisaties betalen de zorg.

Voor niet-spoedeisende zorg en/of medicijnen op recept kunt u terecht bij de huisarts. Indien nodig kan de huisarts u doorverwijzen naar een specialist.

Voor spoedeisende zorg kunt u terecht bij de Spoedeisende Hulp in het dichtstbijzijnde ziekenhuis. In geval van een levensbedreigende situatie en/of behoefte aan een ambulance belt u het alarmnummer 112.

Onderdanen van Oekraïne die met een verblijfsvergunning in Nederland verblijven, zijn verplicht zich in te schrijven voor een ziektekostenverzekering. Meer informatie over het afsluiten van een ziektekostenverzekering vindt u hier.

Voor aanvullende informatie over gezondheidszorg voor Oekraïners in Nederland kunt u terecht op de website van de Zorgverzekeringslijn.