Spijtoptantenregeling, een dode mus

_{Door Hermie de Voer}

Wat tref je aan? De hond in de pot. Wat krijg je? Een sigaar uit eigen doos. Waar word je mee blij gemaakt? Een dode mus! Mijn ongeloof kan niet groter zijn.

Al drie jaar lang is een wetsvoorstel aanhangig¹ dat:

• naturalisatie pas na 7 jaar mogelijk zal maken; 
• het einde inluidt van de naturalisatieprocedure in het buitenland voor echtgenoten van Nederlanders;
• de openbare orde toets invoert voor kinderen vanaf 12 jaar;
• een herstelmogelijkheid zal bieden voor oud-Nederlanders met dubbele nationaliteit die door tien jarig verblijf in het buitenland hun Nederlanderschap onbewust en ongewild hebben verloren. 

Els is als Nederlands meisje met haar ouders geëmigreerd naar Zuid-Afrika. Ze is daar getrouwd met een Zuid-Afrikaan en neemt na verloop van tijd de Zuid-Afrikaanse nationaliteit aan. Ze blijft ook Nederlander en heeft zodoende jarenlang dubbele nationaliteit. Door omstandigheden verlengt Els niet op tijd haar Nederlandse paspoort. Meer dan tien jaar gaan voorbij na de verstrekking van haar laatste Nederlandse paspoort. Hierdoor verliest Els automatisch haar Nederlanderschap. Daar kom ze achter op het moment dat ze een aanvraag indient bij de Nederlandse ambassade om een nieuw Nederlands paspoort. Els heeft een reis naar Nederland gepland om op familiebezoek te gaan. Ze is teleurgesteld en gefrustreerd nu ze de familie reünie wel op haar buik kan schrijven: zonder visum komt Els als Zuid-Afrikaanse Nederland niet in. 

Alleen als ze zich tenminste een jaar in Nederland zou vestigen en een verblijfsvergunning voor een niet-tijdelijk doel zou weten te bemachtigen kan zij opnieuw een Nederlands paspoort krijgen door te opteren. Ze mag dan haar Zuid-Afrikaanse paspoort behouden en zal weer net als vroeger dubbele nationaliteit hebben. De moeilijkheid is wel voor welke verblijfsvergunning Els in aanmerking komt. Zij is niet in Nederland geboren en getogen, maar als meisje van 3 jaar al uit Nederland vertrokken. Zij werkt in Zuid-Afrika als Universitair docent in de vakgroep geschiedenis. Els heeft trouwens ook drie schoolgaande kinderen die ze niet zomaar voor anderhalf, 2 jaar in Nederland naar school kan laten gaan. 

Nadat de Nationale Ombudsman een rapport uitbrengt en adviseert een spijtoptantenregeling in te stellen voor mensen die onbedoeld en onbewust hun Nederlanderschap zijn kwijt geraakt, komt de Staatssecretaris met een voorstel.

Hij vindt gelukkig ook dat hij iets voor deze mensen moet doen zodat zij op een makkelijker manier hun verloren gegane Nederlanderschap terug kunnen krijgen. Dus hij geeft ze de mogelijkheid om binnen een jaar na inwerkingtreding van de nieuwe wet in hun land van verblijf het Nederlanderschap terug te krijgen door optie… maar wél onder de voorwaarde dat zij afstand doen van hun andere nationaliteit!

En toen was ik even sprakeloos en ook verontwaardigd door zoveel onbegrip van de kant van de Haagse wetgever. 

Hier wordt wetgeving bedacht waar niemand gebruik van zal maken en die geen recht doet aan de situatie van deze groep oud-Nederlanders. Want ga maar na: Els was al die tijd een Nederlandse en Zuid-Afrikaanse in Zuid-Afrika. Haar man is Zuid-Afrikaans. Haar kinderen hebben zowel de Nederlandse als de Zuid-Afrikaanse nationaliteit. Als zij tijdig haar Nederlandse paspoort had verlengd had zij tot haar dood dubbele nationaliteit kunnen houden. Als zij zich een jaar in Nederland vestigt en daarna opteert verkrijgt zij naast haar Zuid-Afrikaanse nationaliteit opnieuw het Nederlanderschap en krijgt zij weer dubbele nationaliteit. 

Alleen wanneer zij in Zuid-Afrika zou opteren op basis van de voorgestelde herstelmogelijkheid, moet zij afstand doen van haar Zuid-Afrikaanse nationaliteit en als Nederlandse een verblijfsvergunning aanvragen in haar woonplaats. Dat gaat zij niet doen! Daar heeft zij niets aan. Het doet haar situatie geen recht. 

Het is daarom ook geen spijtoptantenregeling. Een spijtoptantenregeling is een herstelregeling die er voor zorgt dat de situatie wordt hersteld in zijn oorspronkelijke staat, zoals die was voor het verlies van het Nederlanderschap. Dat is hier niet het geval. 

Het is bovendien in strijd met het evenredigheidsbeginsel om mensen die wonen in het land waarvan zij de nationaliteit bezitten afstand te laten doen van die nationaliteit en hen zodoende te dwingen vreemdeling te worden in eigen land. En dat terwijl hun gezinsleden veelal of dubbele nationaliteit zullen hebben, of de nationaliteit van het land waar zij wonen. Spijtoptanten worden door Den Haag dus blij gemaakt met een dode mus.

¹ De plenaire behandeling in de Eerste Kamer vindt plaats op 26 september 2017.