Wees voorbereid: Arbeidsinspectie focust op jacht- en scheepswerven

_{Door Kirsten Boele en Muhyadin Mohamud}

Vanaf het laatste kwartaal van 2024 zal de Nederlandse Arbeidsinspectie extra aandacht besteden aan het werken op jacht- en scheepswerven. Op woensdag 16 oktober a.s. wordt het startschot gegeven met een bijeenkomst georganiseerd door brancheorganisatie Netherlands Maritime Technology (NMT) en de Arbeidsinspectie. Centraal staan die dag welke werkzaamheden op een scheepsreparatiewerf en een superjachtbouwwerf worden verricht, hoe inspecties worden uitgevoerd en waar inspecteurs op zullen letten.

Inspecteurs mogen veel

De Nederlandse Arbeidsinspectie controleert de naleving van arboregels, arbeids- en rusttijden en betaling van het wettelijke minimumloon en minimumvakantiebijslag. De inspecteurs mogen stukken inzien en personen bevragen. Het natuurlijke aanspreekpunt zijn de medewerkers die verantwoordelijk zijn voor de veiligheid, werkomstandigheden en arbeidsvoorwaarden. Maar daartoe hoeven zij zich niet te beperken; de inspecteurs mogen iedereen op de werf vragen stellen. Ook de bemanning die bij de refit of tijdens de afbouw al is aangemonsterd kan worden bevraagd.

Ze mogen ook van alle aanwezigen op de werf de ‘papieren’ controleren: paspoort en eventuele werkautorisatie. Iedereen die rondloopt, ongeacht of het een uitzendkracht is, en ook bemanning van het schip, kan daarin worden meegenomen. Er wordt dan gecontroleerd of wordt voldaan aan de Wet arbeid vreemdelingen. Deze wet bevat de regels over het laten werken van buitenlandse arbeidskrachten.

Goede voorbereiding op inspecties loont

Uit de praktijk blijkt dat een goede voorbereiding op bezoeken van de inspecties loont. Een inspectiebezoek kan verwacht of onverwacht plaatsvinden. Zorg dat binnen de organisatie het voorwerk is gedaan en er een draaiboek klaarligt.

Tips:

• Controleer vooraf zorgvuldig de RI&E.
• Check of de verschillende punten uit de RI&E ook op de werf goed worden nageleefd.
• Identificeer de verschillende groepen werkers en ga nogmaals hun papieren na.
• Identificeer de aanspreekpunten voor de inspectie.
• Bereid betrokkenen voor op mogelijke vragen.

Blijf alert tijdens de inspectie

Tijdens een inspectie is het van belang goed op te letten: wat willen de inspecteurs en wat vragen ze precies? Van belang is dat diegenen die bevraagd worden, begrijpen wat ze wordt gevraagd. Spreekt iemand geen Nederlands? Let dan goed op of iedereen elkaar in het Engels wel goed verstaat. Als dit niet het geval is of daar twijfel over bestaat, zorg dan dat er een vertaler aanschuift. Als dat niet mogelijk is kan misschien een andere afspraak worden gemaakt of geregeld worden dat de vragen later per e-mail worden beantwoord.

Tips:

• Zorg dat de juiste personen de inspecteurs te woord staan. Zijn die personen niet aanwezig, probeer hiervoor dan een andere afspraak te maken met de inspecteurs.
• Wees beducht op suggestieve vragen of onjuiste aannames.
• Vraag verduidelijking als de vraag onduidelijk is of voor meerdere interpretaties vatbaar.
• Geef duidelijke, zakelijke en ondubbelzinnige antwoorden.
• Schets context als dat nodig is, bijvoorbeeld om de werkzaamheden goed te begrijpen.
• Vraag als het nodig is om op een vraag later terug te mogen komen.
• Lees zelf zorgvuldig verklaringen na en schroom niet de verklaringen aan te passen.

En als tóch onregelmatigheden zijn ontdekt?

Het kan natuurlijk zijn dat er toch zaken niet op orde zijn. Soms zijn dat kleine punten waarvoor geen sancties volgen. De inspectie zal in die gevallen altijd een vervolginspectie doen; zorg ervoor dat alles voor die tijd alsnog op orde is. Als het om serieuze zaken gaat, neem dan meteen contact op met een jurist. De Nederlandse Arbeidsinspectie kan boetes opleggen en sommige boetes zijn hoog. Voordat een boete wordt opgelegd, krijgt de werf nog de gelegenheid om een formele zienswijze in te dienen. Het is verstandig dit meteen goed aan te vliegen. Niet alleen om boetes te voorkomen, maar ook reputatieschade. De Nederlandse Arbeidsinspectie publiceert de bevindingen van haar onderzoeken namelijk ook online.

Niet vergeten: de Wet arbeid vreemdelingen en ITR

Met name de boetes voor overtreding van de Wet arbeid vreemdelingen zijn fors. Deze boetes worden aan elke schakel in de keten opgelegd; van de uitzendwerkgever tot de uiteindelijke hoofdopdrachtgever, zoals een Jeffrey Bezos die opdracht geeft tot de bouw van een superjacht.

Ook de werf kan worden aangesproken voor een overtreding van de Wet arbeid vreemdelingen.

Als werf is het goed op de hoogte zijn van de volgende zaken als een buitenlandse werknemer komt werken.

• Buitenlandse werknemers die aanwezig zijn op de werf en die op enige wijze zijn betrokken bij de bouw/reparatie van een schip of jacht kunnen al snel worden beschouwd als iemand die ‘arbeid’ verricht.
• De werf kan gauw worden beschouwd als ‘de werkgever’ van die arbeidskracht als bedoeld in de Wet arbeid vreemdelingen, ook als de werf geen arbeidsovereenkomst heeft met deze persoon.
• Iedereen met de nationaliteit van één van de landen van de Europese Economische Ruimte (EER) of Zwitserland mag in Nederland werken zonder dat daarvoor een werkautorisatie nodig is, omdat voor deze groep vrij verkeer van werknemers geldt.
• Buitenlandse werknemers met een andere nationaliteit hebben een geldige werkautorisatie nodig. Een werkautorisatie bestaat doorgaans uit een geldige tewerkstellingsvergunning of een aanmelding op basis van de Regeling Internationaal Handelsverkeer (ITR).

Deze laatste regeling, de ITR, kan aantrekkelijk zijn voor werven die niet-Europese werknemers van een buitenlands bedrijf tijdelijk laten overkomen voor specialistische werkzaamheden, zoals het af- en inbouwen van een op maat gemaakte radio-installatie of het houden van toezicht door de bemanning op de bouw van een superjacht. De werf kan op basis van de ITR een project aanmelden, in plaats van afzonderlijke aanvragen om tewerkstellingsvergunningen in te dienen voor iedere buitenlandse werknemer. Na toelating van een project tot de ITR, kunnen buitenlandse werknemers worden aangemeld bij UWV.

Als aan de voorwaarden wordt voldaan kan een tewerkstellingsvergunning of toelating tot de ITR worden aangevraagd bij het UWV. De beslistermijn bedraagt 5 tot 7 weken.

Op de meeste werven zijn personen met een buitenlandse nationaliteit aan het werk, zeker bij grote bouwprojecten. Gebruik van de ITR bij zo’n project is een goede manier om te voldoen aan de Wet arbeid vreemdelingen en zal de kans op constatering van onregelmatigheden bij inspecties verkleinen.

Dit artikel is geschreven in samenwerking met Wybenga Advocaten.

Muhyadin Mohamud is advocaat bij Everaert Advocaten in Amsterdam en is gespecialiseerd in het vreemdelingenrecht.

Kirsten Boele is partner bij Wybenga Advocaten in Rotterdam en is specialist op het gebied van maritiem arbeidsrecht.