Internationale Vrouwendag 2023

Vandaag is het Internationale Vrouwendag. Om dat te vieren, wil Everaert Advocaten stilstaan bij de positie van vrouwen met een afhankelijk verblijfsrecht. Over dit thema is onlangs een belangrijk onderzoek gepubliceerd door de Vrije Universiteit Amsterdam (VU). 

De meeste huwelijksmigranten zijn vrouwen. Doordat zij voor hun verblijfsrecht afhankelijk zijn van hun partner, wordt hun persoonlijke autonomie beperkt, aldus de onderzoekers van de VU. De partner (‘referent’) heeft door het afhankelijk verblijfsrecht “een machtsmiddel in handen en bepaalt de handelingsvrijheid van de huwelijksmigrant, onder meer wat betreft hun economische onafhankelijkheid, toegang tot inburgering en arbeid en lichamelijke integriteit.” Vaak hebben huwelijksmigranten een gebrek aan informatie over hun eigen verblijfspositie, de gevolgen van het verbreken van de relatie voor hun verblijfsvergunning en het recht op een zelfstandig verblijfsrecht. Een belangrijke oorzaak hiervan is het informatiemonopolie van de referent: de aanvraagprocedure van de verblijfsvergunning is zo ingericht dat de huwelijksmigrant weinig zicht heeft op de procedure van de eigen verblijfsvergunning. “Door het afhankelijk verblijfsrecht hebben huwelijksmigranten geen controle over hun eigen leven, maar zijn zij overgeleverd aan de arbitraire of ongecontroleerde macht van hun partner”, zo legt onderzoeksleider Betty de Hart uit. Wanneer sprake is van ernstige relatieproblemen of huiselijk geweld, bevindt de huwelijksmigrant zich in een nog kwetsbaardere positie. Vrouwen hebben hier significant vaker mee te maken.  

Een zelfstandig verblijfsrecht na beëindiging van een relatie is in de meeste gevallen pas na vijf jaar mogelijk. Dit betekent dat het verlies van verblijfsrecht als een zwaard van Damocles boven het hoofd van de huwelijksmigrant hangt. Door het gebrek aan (juiste) informatie en al dan niet terechte angst voor uitzetting, blijven huwelijksmigranten soms onvrijwillig in kwetsbare en zelfs gevaarlijke situaties. Ook komen situaties voor waarin het huwelijksmigranten niet lukt om het (religieus) huwelijk te laten ontbinden. Gisteren werd er in de Eerste Kamer een wetsvoorstel aangenomen dat het mogelijk maakt voor een rechter om een echtgenoot te bevelen mee te werken aan de ontbinding van een religieus huwelijk. Een ontwikkeling die Everaert Advocaten zeer toejuicht.

Tegelijkertijd blijven vrouwelijke huwelijksmigranten door het afhankelijk verblijfsrecht veruit het vaakst geconfronteerd met de situatie waarin de partner lange tijd hun lot bepaalt. De onderzoekers van de VU constateren dat de toegang tot een vorm van voortgezet verblijf mede afhankelijk is van de nationaliteit, gender en sociaaleconomische achtergrond van de huwelijksmigrant. In het onderzoek wordt betoogd dat het afhankelijk verblijfsrecht daardoor op gespannen voet staat met het VN-Vrouwenverdrag en artikel 8 EVRM.

Everaert Advocaten onderschrijft de bevindingen van de onderzoekers van de VU. Zij hoopt dat de staatssecretaris van Justitie en Veiligheid die ter harte neemt en de maatregelen neemt om genderongelijkheid tegen te gaan. 

Lees het rapport ‘Heb geduld. De betekenis van het afhankelijk verblijfsrecht in het dagelijks leven van huwelijksmigranten en hun partners’ van Betty de Hart, Eef Verweij en Younous Arbaoui.